【პროფილი】
ყოფილი ატაშე იაპონიის საელჩოში საქართველოში. ვასედას უნივერსიტეტის კვლევითი ინსტიტუტის ასოცირებული პროფესორი. დაამთავრა დოქტორანტურა ოსაკას უნივერსიტეტის ასპირანტურაში (საერთაშორისო საზოგადოებრივი პოლიტიკის სკოლა)
–რატომ აირჩიეთ საქართველო (იმ დროს “გრუზია”) თქვენი დანიშნულების ადგილად, როგორც საელჩოს სპეციალისტი გამომძიებელი?
უჩიდა: საელჩოს სპეციალისტებს შეუძლიათ აირჩიონ დანიშნულების ადგილი მეორე ან მესამე არჩევანის მიხედვით, მაგრამ მე მხოლოდ საქართველო ავირჩიე. მე არასდროს ვყოფილვარ საქართველოში და არ ვიცოდი ენა, მაგრამ მაინც საქართველო ავირჩიე. ჩემი ცხოვრებისეული მიდგომა ყოველთვის იყო ის, რომ როცა რაიმე მინდა გავაკეთო, მთლიანად ვკონცენტრირდები მასზე და მაქსიმალურ ძალისხმევას ვაკეთებ.
–რატომ აირჩიეთ საქართველო, როგორც თქვენი ერთპიროვნული ფოკუსი?
უჩიდა: ძველი ამბის მოყოლა, ჩემი სურვილის წარმოშობა საერთაშორისო თანამშრომლობასა და სამშვიდობო მშენებლობაში მუშაობის შესახებ დაიწყო დიდი ჰანსინ-ავაჯის მიწისძვრით. იმ დროს მე საშუალო სკოლაში ვიყავი, და შვეიცარიიდან ჩამოსული სამაშველო ჯგუფების დანახვამ მომეწონა და მეც მსურდა მსგავსი სამუშაოს შესრულება მომავალში. მოგვიანებით, როდესაც 2008 წელს საქართველოში (იმ დროს “გრუზია”) კონფლიქტი მოხდა, მე უნივერსიტეტში ვიყავი. უნივერსიტეტში კონფლიქტთან დაკავშირებით როლური თამაში გავაკეთეთ და მე დამევალეს იმ დროს პრეზიდენტ სააკაშვილის როლის შესრულება. მაშინ გავიგე საქართველოს არსებობის შესახებ. 2010 წელს, როდესაც სამსახურის განცხადებებს ვეძებდი, იმედით ვიმუშავე პოსტ-კონფლიქტის ქვეყანაში. შემთხვევით, საქართველოს ვარიანტი აღმოჩნდა სპეციალისტი გამომძიებლის პოზიციისთვის საელჩოში. გულწრფელად რომ ვთქვათ, მე ვგრძნობდი შიშს. ვფიქრობდი, რომ სპეციალისტი გამომძიებელი ვალდებულებები ჩემს შესაძლებლობებს აჭარბებდა. მაგრამ გადავწყვიტე გამეცნო ეს და საფუძვლიანად მოსამზადებლად, მივიღე.
— რა იყო თქვენი პირველი შთაბეჭდილება, როდესაც ჩამოხვედით საქართველოში?
უჩიდა: 2011 წლის თებერვალში მივედი საქართველოში. თოვდა. თავისუფლების მოედნის მახლობლად მდებარე სასტუმროში გავჩერდი. ძალიან ბნელი იყო და მიუხედავად იმისა, რომ თავისუფლების მოედანზე გავედი, ვერაფერს ვხედავდი, ვერც რუსთაველის გამზირზე. კაცები, რომლებიც მიმოდიოდნენ, ყველანი ერთნაირად იყვნენ ჩაცმულები, ჯინსებში, ტყავის ქურთუკებში და შავ ფეხსაცმელში. ყველას სახეები უსიამოვნო იყო. ჩემი პირველი შთაბეჭდილება იყო შერეული შიშისა და გაოცების, ვიქნებოდა თუ არა შესაძლებელი იქ ცხოვრება და მუშაობა ორი წლის განმავლობაში.
— რა იყო ყველაზე დასამახსოვრებელი გამოცდილება საელჩოში სპეციალისტი გამომძიებლის ორწლიანი ვადით?
უჩიდა: ეს ორი წელი საოცრად ინტენსიური იყო. ახლაც კი, ვფიქრობ, რომ ეს იყო ჩემი ცხოვრების ყველაზე ინტენსიური ორი წელი. იმ დროს ელჩი კამოჰარა ძალიან კეთილი იყო ჩემ მიმართ. ორწლიანი პერიოდის ბოლოსაც კი, ვხვდებოდი მინისტრებს და სხვადასხვა ქვეყნის ელჩებს. მათ მენდობდნენ და მაძლევდნენ სხვადასხვა დავალებებს. იმ გამოცდილებებიდან ორი განსაკუთრებით გამოირჩევა. პირველი იყო საპარლამენტო არჩევნები. მეორე იყო ჩემი გაცილების წვეულება, როდესაც წავედი, გაიმართა იმდროინდელი შერატონის სასტუმროს ბალრუმში. სხვადასხვა ქვეყნის 100-ზე მეტი დიპლომატი დაესწრო. ერთმა ბრიტანელმა დიპლომატმა მითხრა: “ეს თქვენთვის დიდი პატივია. ფაქტი, რომ ყველანი მოვიდნენ, რომ დაგემშვიდობოთ, აჩვენებს, რომ თქვენ ძალიან შრომობდით ამ ორი წლის განმავლობაში და მიიღეთ მათი ნდობა და პატივისცემა.” ამით ძალიან ვამაყობდი.
— გქონდათ თუ არა გეგმა, რომ თქვენი სადოქტორო თეზისი საქართველოს შესახებ დაწერეთ, სანამ იქ გაანაწილებდით?
უჩიდა: არა, საქართველოზე წასვლის შემდეგ დავიწყე ამაზე ფიქრი. იმ ორი წლის განმავლობაში შევაგროვე ბევრი ინფორმაცია და მინდოდა, რომ რომელიღაც ფორმით შემადგენილი მენახა. წიგნად გადაქცევის ნაცვლად, ვფიქრობდი, რომ თეზისის დაწერა ასევე მომცემდა ხარისხს და მომცემდა აკადემიურ გზას. ჩემი მეორე სამუშაო წლის განმავლობაში გავხდი ფიქრების მფლობელი სადოქტორო პროგრამის შესახებ.
— ასე რომ, ის ორი წელი საქართველოში იქცა მბრძანებელი წერტილად, რომ აკადემიურ სამყაროში გადასულიყავით?
უჩიდა: აბსოლუტურად. ეს იყო ჩემი ცხოვრების მბრძანებელი წერტილი. არასდროს მეგონა, რომ ასე გამოვიდოდა, სანამ საქართველოს წასვლა არ დავგეგმე. ცხოვრება იდუმალია, და არ იცი, სანამ არ ცდი. ამიტომ, მიხარია, რომ წავედი საქართველოში და შემდეგში, მე შევძელი კვლევა ევროკავშირის დაფინანსებით და წავედი ჰარვარდის უნივერსიტეტში. საქართველოში ის ორი წელი იყო ძალიან დადებითი გამოცდილება ჩემთვის. ეს არ იყო მხოლოდ კარიერული წარმატების შესახებ, არამედ იმის შესახებ, რომ განსაცდელებზე გადატანით და გამოწვევებზე მიღებით შესაძლებელია ღირებული გამოცდილების მიღება. მას შემდეგ, მე არ ვიწვევ გამოწვევებზე მიღების შესახებ. რა თქმა უნდა, არის რისკები და მარცხები, მაგრამ ვისწავლე გამოწვევების მიღების მნიშვნელობა რისკების მიუხედავად. ეს ნამდვილად შეცვალა ჩემი ცხოვრება.
— თქვენ დაწერეთ სხვადასხვა სტატია და წიგნები საქართველოს შესახებ. აკადემიური თვალსაზრისით, რა ასპექტები საქართველოში მაინტერესებთ?
უჩიდა: საქართველო მდებარეობს რუსეთისა და ევროკავშირის დიდ გავლენის სფეროებს შორის, და რეალისტური თვალსაზრისით, ის არის როგორც “ვაკუუმი”. ძალიან ცოტა ქვეყანაა ისეთ გარემოში, სადაც ისინი მუდმივად იცვლებიან ორი მხარის შორის. ეს სირთულე საქართველოს რთულს ხდის, მაგრამ ასევე კვლევის თვალსაზრისით, საინტერესოა. ასევე, არის ქართველი ხალხის ხასიათი. რთულია სიტყვებით გადმოსცე, მაგრამ როდესაც საქართველოში გაიმართა საპარლამენტო არჩევნები, ქუთაისის ახლოს მდებარე სოფელში წავედი. იქ ვნახე მოხუცებული ქალი საარჩევნო ქურთუკში, რომელიც ყველაფერს აკეთებდა, რომ დემოკრატიული არჩევნები მოეწყო. იმ დროს, ვიფიქრე, “ეს ქვეყნის მომავალი ჯერ კიდევ ნათელია.” ხალხი ხშირად ძალიან ემოციურია, მაგრამ ისინი თბილები არიან, და ეს დამატებითი ხიბლია საქართველოსთვის.
— რაზე საუბრობთ ქართველ სტუდენტებთან თქვენს უნივერსიტეტში?
უჩიდა: არ არის ცალკეული გაკვეთილები საქართველოს შესახებ, მაგრამ ის გამოიყენება, როგორც შემთხვევის კვლევა. ამჟამინდელი საზოგადოებრივი ინტერესი ფოკუსირებულია უკრაინაზე, და აქედან, ვსაუბრობ 2008 წლის კონფლიქტზე საქართველოში, 2014 წლის ყირიმის ანექსიაზე და 2022 წლის რუსეთის უკრაინაში შეჭრაზე. საქართველოს მსგავს ქვეყნებზე კვლევისას, ვფიქრობ, რომ მნიშვნელოვანია რეალისტური მიდგომის მიღება. ევროკავშირში ყურადღება ლიბერალურ სამყაროზე, ნორმატიულ ძალაზე, ურთიერთდამოკიდებულების გაღრმავებაზე და ადამიანის უფლებებისა და დემოკრატიის საფუძველზე არის. განვითარებულ ქვეყნებში, განხილვები ტენდება ლიბერალიზმისკენ. ლიბერალიზმი არ არის ცუდი და ეს არის მიზანი მომავლისთვის, მაგრამ ლიბერალური იდეების მოტანა ადგილებზე, სადაც ამის საფუძველი არ არის, შეიძლება გაანადგუროს სოციალური წესრიგი. ამიტომ, მნიშვნელოვანია, რომ გაანალიზოთ რეალიზმის საფუძველზე და მჯერა, რომ საზოგადოებები წავალების ლიბერალურ სამყაროსაკენ, როცა დაიმკვიდრებენ. რეალისტური თვალსაზრისის მიხედვით ნახვა ასევე შეიძლება სასარგებლო იყოს იაპონიისთვის.
— გაქვთ რაიმე რჩევა მათთვის, ვინც ფოკუსირებას აპირებენ საქართველოს ან კავკასიის რეგიონის კვლევაზე?
უჩიდა: იქნება ეს რეგიონული კვლევები თუ საერთაშორისო ურთიერთობები, მიდგომა შეიძლება განსხვავდებოდეს, მაგრამ მინდა აღვნიშნო, რომ მნიშვნელოვანია მიდება ველში. მეცნიერები ხშირად დარჩებიან ლაბორატორიებში, წიგნებს კითხულობენ და წერენ. თუმცა, ველში წასვლით, ადგილობრივ ადამიანებთან ურთიერთობით და მოსაზრებათა გაზიარებით მათთან, ვისაც საქართველოსთან აქვთ საქმე, შეგიძლიათ ისწავლოთ ბევრი. სიტყვებით ვერ გაიგებთ, მაგრამ შეგრძნებით იგრძნობთ ბევრ რამეს. ხანდახან ადამიანები ამბობენ “დიახ”, მაგრამ სახეზე “არა” აქვთ. ამიტომ, მნიშვნელოვანია, რომ გამოდით ლაბორატორიიდან და წადით ველში. თეორია და პრაქტიკა ორივე მნიშვნელოვანია.
— საქართველო იყო მნიშვნელოვანი წერტილი თქვენს ცხოვრებაში. როგორ გეგმავთ მომავალში საქართველოში ურთიერთობის შენარჩუნებას?
უჩიდა: მინდა, რომ მთელი ცხოვრება შევინარჩუნო ურთიერთობა საქართველოთან. არ ვიცი, კონკრეტულად როგორ, მაგრამ რუსეთის უკრაინაში შეჭრის შემდეგ, მე მიწვეული ვიყავი გამოსვლაზე ტბს რადიოში და კონსულტაციებით იუსტიციის სამინისტროდან. საქართველოს სპეციალისტის როლში, და უფრო ფართო მნიშვნელობით, აღმოსავლეთ ევროპისა და კავკასიის რეგიონის მოზღვავების შესახებ, არსებობენ ადამიანები, ვინც სურთ მოვისმინონ ამ თემებზე. მსურს, რომ წვლილი შევიტანო ამ აუდიტორიასთან საუბრის გზით. თუ შესაძლებელი იქნება, ყოველწლიურად ვისურვებდი საქართველოში ვიზიტს. ვფიქრობ, რომ შემიძლია დავეხმარო საქართველოს ცნობადობის ამაღლებაში იაპონიაში. ხანდახან კრიტიკულად ვუყურებ საქართველოს მთავრობას. არ ვაქებ საქართველოს უპირობოდ. მაგრამ იმედი მაქვს, რომ წვლილი შევიტანო ფაქტობრივი ინფორმაციის მიწოდებით, რომ ქვეყანა გააუმჯობესოს დემოკრატიზაციის გზით. როგორც უცხოეთის თვალსაზრისი, იმედი მაქვს, რომ ეს შეიძლება სასარგებლო იყოს ქართველებისთვის.
