ირაკლი არჩაია — მიზნად მაქვს ისტორიული იაპონური ბაღის გაძლიერება ბათუმში

【პროფილი】

ბათუმის ბოტანიკური ბაღის დირექტორი 
―― გვითხარით ბათუმის ბოტანიკური ბაღის შესახებ?

ბათუმის ბოტანიკური ბაღი მდებარეობს ქალაქის ცენტრიდან დაახლოებით 9 კილომეტრში და მოიცავს 112 ჰექტარ ფართობს. იგი ოფიციალურად გაიხსნა 1912 წლის 3 ნოემბერს.

ბაღში წარმოდგენილია ცხრა ფიტოგეოგრაფიული (მცენარეთა გეოგრაფიული) ფიტოგეოგრაფიული განყოფილება და სამი პარკი. საერთო ჯამში აქ იზრდება დაახლოებით 1,800 სახეობის მცენარე და ყვავილი, მათგან 90 სახეობა კავკასიის რეგიონშია ადგილობრივი წარმოშობის.

ბოტანიკური ბაღი მნიშვნელოვან როლს ასრულებს აგრარული და ბიოლოგიური ცოდნის გავრცელების ცენტრის სახითაც. მას თანამშრომლობის მემორანდუმი გაფორმებული აქვს 140-ზე მეტ ბოტანიკურ ბაღთან, უნივერსიტეტთან და კვლევით დაწესებულებასთან მთელ მსოფლიოში.

1998 წლიდან ბათუმის ბოტანიკური ბაღი წარმოადგენს საერთაშორისო ორგანიზაცია „ბოტანიკური ბაღების კონსერვაციის გაერთიანების“ (BGCI) წევრობას და აქტიურად მონაწილეობს საერთაშორისო თანამშრომლობაში, სამეცნიერო ინფორმაციის გაზიარებასა და საერთო სტრატეგიების შემუშავებაში.

ბაღი ვიზიტორებისთვის მრავლად სერვისს სთავაზობს, მათ შორის არიან საგანმანათლებლო ექსკურსიები, კემპინგი, პიკნიკი, ქორწილების გამართვა და დეკორატიული მცენარეების გაყიდვა.

――გვითხარით იაპონური ბაღის შესახებ, რომელიც მდებარეობს ბათუმის ბოტანიკურ ბაღში?

იაპონური ბაღი განთავსებულია ბათუმის ბოტანიკური ბაღის აღმოსავლეთ აზიის ფიტოგეოგრაფიულ განყოფილებაში. ეს ფიტოგეოგრაფიული განყოფილება ფართობითაც ყველაზე დიდია და მცენარეთა მრავალფეროვნებითაც გამორჩეულია, რაც ნაწილობრივ იმით აიხსნება, რომ იაპონიის ნოტიო სუბტროპიკული კლიმატი მეტად ჰგავს ბათუმის ამინდობრივ პირობებს.

1913 წელს, ბათუმის სოფლის მეურნეობის საზოგადოების მხარდაჭერით, ჩამოყალიბდა თანამშრომლობა იაპონიის ორ ცნობილ კომპანიასთან — Nursery Company და Seitaro Arai. ამ კავშირების შედეგად შესაძლებელი გახდა იაპონური წარმოშობის 314 სახეობის მცენარის შემოტანა ბაღში.

იაპონური ბაღის შექმნის იდეა ბათუმში დაახლოებით 1895 წლით თარიღდება. იმ პერიოდში ანდრეი კრასნოვი და მისი გუნდი ეწვივნენ რამდენიმე აღმოსავლურ ქვეყანას, მათ შორის ინდოეთს, ცეილონს, ჩინეთსა და იაპონიას. ამ ექსპედიციის შემდეგ, 1913 წელს, დაიწყო ბაღის გაშენება აღმოსავლეთ აზიის ფიტოგეოგრაფიულ ფიტოგეოგრაფიული განყოფილებაში.

იაპონური ბაღის ერთ-ერთი სივრცე נקდება „სატეცუ“, რომელიც განასახიერებს მთიდან ჩამომავალ მშრალ ხეობას, გარშემორტყმულია ხნიერი ხეებითა და ბუჩქებით. აქვე განთავსებულია თეთრი ფარნი სახელად „კასუგა“, და ასწლოვანი ბონსაის ხეებიც კი.

სხვა მონაკვეთი ცნობილია როგორც „საპსუი“, სადაც მდებარეობს აუზი ფერად დეკორატიულ თევზებთან და ნახევარკუნძულის ფორმის ლანდშაფტთან. აუზის შიგა კუნძულები ერთმანეთთან დაკავშირებულია ბამბუკის ხიდებით, რომელთა მახლობლად ვხვდებით ფარნს სახელწოდებით „თოვლიანი სცენა“. ხელოვნური ჩანჩქერიდან წყალი ჩაედინება აუზში, რომლის პირასაც ამაყად დგას კიდევ ერთი ფარნი სახელად „ნიგაცუდო“.

აუზთან ახლოს, ტრადიციულ იაპონურ ფანჩატთან მოთავსებულია ერთქვიანი, იაპონური სტილის წყლის თასი სახელად „ჩიკუბაი“.

―― რა გეგმები გაქვთ იაპონური ბაღის მომავალთან დაკავშირებით?
თავდაპირველად სრულიად განსხვავებულ სფეროში ვმუშაობდი, მაგრამ ათი წლის წინ ბათუმის ბოტანიკური ბაღის დირექტორი გავხდი. თავად ბათუმელი ვარ და ბავშვობაში ხშირად დავდიოდი ბაღში სასეირნოდ, თუმცა იმ დროს ვერასდროს წარმოვიდგენდი, რომ ერთ დღეს ბაღის დირექტორი გავხდებოდი.

რაც შეეხება იაპონურ ბაღს — ჯერჯერობით თავად იაპონიაში არ ვყოფილვარ. სწორედ ამიტომ მსურს მომავალში ჩავიდე იაპონიაში და ავთენტური იაპონური ბაღები საკუთარი თვალით ვიხილო. ასევე ძალიან მინდოდა იაპონელი ოსტატების მოწვევა ბათუმში, რათა მათ ბაღში ჩაის ცერემონიალისთვის განკუთვნილი სივრცე და სხვა იაპონური ელემენტები შექმნან — ბაღის ატმოსფეროსა და ავთენტურობის გასაძლიერებლად.

მზად ვარ შემდეგ ნაწილზეც გადავიდე ან საჭიროების შემთხვევაში ეს ტექსტიც ერთიანი პროექტის ფარგლებში შეგიერთო. უკვე მთლიანი სურათი ნათლად წარმოსახავს კულტურისადმი სიყვარულსა და ხედვას საქართველოსა და იაპონიას შორის